Lieve vrienden en familie.
In deze wat ongebruikelijke en ook wat ongemakkelijke setting, willen we stilstaan bij het overlijden van mijn vader en opa.
We zijn heel blij, dat u allen dit samen met ons wilt doen.
Zoals u weet is mijn vader de laatste 7 ½ week opgenomen geweest in Zuiderhout, omdat het thuis niet meer ging. Hij moest zijn vertrouwde thuis, waar hij al zo’n 55 jaar had gewoond, achterlaten. Dat vond hij uiteraard heel erg moeilijk.
Na een week op zijn kamer in Zuiderhout gaf hij aan een aantal mensen, waaronder mijn kinderen, aan, dat hij een paar persoonlijke spulletjes erg miste. Hij vertelde graag tegen een aantal mensen in de gemeenschapsruimte en tegen het verplegend personeel, dat hij een modelspoorbaan heeft en daar vroeger ook een aantal treinen en trams zelf met de hand voor heeft gemaakt. Hij wilde dat laten zien, omdat hij daar best trots op was.
Hij vroeg dan ook, of we voor een foto van zijn Haarlemse en Rotterdamse tram konden maken, zodat hij daar nog van genieten kon, en het laten zien aan bezoekers.
Toen wij die vraag hoorden, kwam Krista op het idee, om een digitale fotolijst aan hem te geven. Zo kon hij niet alleen de foto’s van zijn trams bekijken en laten zien, maar ook kon hij foto’s van zijn dierbaren en oude foto’s van hem van vroeger bekijken. Foto’s van jullie…
Ik heb toen vele foto’s op de fotolijst gezet, vooral foto’s van het 50-jarige huwelijksfeest van hem en mama, uit 2011.
Op dat feest was iedereen nog in goede gezondheid. Ik vond het best confronterend om te ontdekken, dat er veel foto’s waren van aanwezigen, die ons inmiddels al zijn ontvallen.
Zoals oom Hans, Ome Leen, en oom Ben. En nog dichterbij: Ruud en mama.
Gelukkig waren er ook veel vrolijke foto’s bij vanuit zijn verleden.
Een foto van hem als tambour-maître bij de scoutingband, een foto van hem hard werkend bij Krouwels, vakantiefoto’s van ons gezin op de boerderij in Markelo, een trouwfoto van hem en mama.
Papa heeft zo nog een aantal weken kunnen kijken naar al deze voor hem dierbare herinneringen.
Een rode draad in al zijn herinneringen vormen dan toch wel de treinen.
Grote ouderwetse stoom- en elektrische treinen, en modeltreinen.
De vroegste herinnering is daarin dan toch wel zijn elektrische trein, die hij als kind van zijn ouders kreeg. Het moet in of vlak na de oorlog zijn geweest, dat hij deze trein kreeg.
Het is de speelgoedtrein, die hiernaast me staat. Deze trein staat ook afgebeeld op de voorkant van de rouwkaart.
Hij was zijn hele leven trots op deze trein. Hij vertelde me, dat in die tijd kinderen wel vaker blikken treinen kregen, maar voor zover hij wist was hij het enige kind in zijn buurt, dat een elektrische trein had.
Ik kan me zo voorstellen, dat hij zijn baan vaak in de woonkamer uitlegde, en dat hij er uren mee kon spelen. Ik neem aan dat hij zijn broers vast ook in dat spel betrok en de trein ook nog zullen herkennen…
Zelf heb ik ook dierbare herinneringen aan deze trein.
Ook ik legde elke schoolvakantie de spoorbaan uit door de woonkamer, liefst onder de eettafel door.
Ruud en ik bouwden met blokken hele dorpen en stations erbij, tot grote wanhoop van mijn moeder. Die treinbaan lag dan een weeklang enorm in de weg, ongetwijfeld tot groot vermaak van papa, die dat spelen met deze trein zo zag overgaan van vader op zoons, wel wat meer op mij dan op Ruud.
De laatste 10-tallen jaren heeft deze trein ook een mooie plek in zijn gang gehad, zodat hij er elke dag nog naar heeft kunnen kijken. Ook heeft hij deze zelfs nog meegenomen naar de basisschool van onze dochters, om daar aan hun groep 6 te vertellen over speelgoed van vroeger.
Treinen hebben in de mooiste herinneringen altijd een grote rol gespeeld voor papa.
Als gezin een 2-tal weken op vakantie ‘treinen’ in Zwitserland, of dagjes uit met de stoomtrein Hoorn-Medemblik.
En dus als hobby diverse modeltreinen zelf gebouwd voor zijn treinbaan. Die baan stond en staat nu ook weer in mijn oude slaapkamer. Zijn baan was qua ruimtebeslag minimaal de helft van mijn slaapkamer, en in de rest van de ruimte werd dan mijn kinderbed gepropt.
Je moet natuurlijk wel prioriteiten stellen…
Ook op latere leeftijd genoot hij nog steeds van alle uitjes die met treinen te maken hadden.
Regelmatig trok hij er bijvoorbeeld met broer Jan op uit, om een ritje met trein of tram te maken in een grote stad of juist in een uithoek van Nederland te maken.
En hij genoot ervan om die ritjes met de stoomtrein Hoorn-Medemblik telkens opnieuw te doen, maar dan met zijn kleinkinderen.
Ook heeft hij jarenlang veel tijd gestopt bij de modelbouwclub van de NZH, met het aanleggen van een trambaan.
Ook genoot hij er twee jaar geleden van dat hij met mij mee mocht als introducee naar een besloten open dag bij de NS Hoofdwerkplaats in Haarlem, omdat ik daar werk. Fysiek kon hij het eigenlijk niet meer aan, lopend achter een rollator. Maar hij genoot enorm!
Tot op het einde van zijn leven bleef hij met treinen bezig.
Zeven jaar geleden overleed mijn moeder.
Daarna vond hij het heel erg moeilijk, om nog zelfstandig op vakantie te gaan.
Groot was dan ook onze verbazing, dat hij plotseling zelf een reis naar Zwitserland boekte, waarbij hij 8 dagen lang met de trein door de Alpen kon trekken, elke dag een ander traject door de bergen.
Hij genoot er zo erg van, dat hij een jaar later precies dezelfde reis nog een keer boekte via zijn oude personeelsvereniging, ook al vond hij het verschrikkelijk om alleen te zijn, en dus ook tegen een groepsreis opkeek.
Bang om ‘s avonds in z’n eentje op een hotelkamer te moeten zitten.
En het meest verschrikkelijk vond hij, dat hij die reis ook nog noodgedwongen met een rollator moest lopen. Maar hij deed het toch…
Begin februari van dit jaar had hij voor de 3e keer een Zwitserland-reis met treinen geboekt.
Groot was de teleurstelling dan ook voor hem, toen hem duidelijk werd, dat doordat hij 2 weken daarvoor grote lichamelijke klachten kreeg, en niet meer uit bed kon, dat hij daardoor deze reis niet meer kon maken.
Mijn vader was een hardwerkende en eerlijke, lieve man.
Met meerdere studerende broers, iets wat voor hem niet was weggelegd, was dóen voor hem erg belangrijk. Voor hem was het erg belangrijk, dat wij als kinderen en ook zelfs kleinkinderen wisten, bij welke bedrijven hij vroeger allemaal had gewerkt, zoals bij Blikman en Sartorius. Zelf heb ik natuurlijk meer herinneringen aan het elektro-bedrijf Krouwels, waarover hij altijd trots vertelde dat hij vanuit dat bedrijf bij vele ziekenhuizen intercom-installaties e.d. had aangelegd. En daarna natuurlijk langdurig bij het elektriciteitsbedrijf PEN, waarbij samen met een collega heel Noord-Holland afreed met zijn Transit-bus, een bus waar hij heel trots op was. Soms nam hij me tijdens schoolvakanties ook hele dagen mee.
Die bus gebruikte hij soms ook privé. Ik kan me nog goed herinneren, dat ik met hem mee ging om kolenzakjes op te halen. Vroeger hadden we gewoon nog een kolenkachel, en daarvoor moesten we dan als brandstof stapels zakjes met steenkolen halen bij de kolenboer, die papa, Ruud en ik dan allemaal vanuit de bus de kelder in moesten sjouwen.
Qua temperatuur was papa’s huis dan ook een heel koud huis. Ik weet, dat bij logeerpartijen van Rita (in haar verkeringstijd met Ruud) dat zij, maar later ook mijn eigen dochters het altijd vreselijk koud hadden op de bovenverdieping, en diep onder de dekens moesten kruipen, omdat in het hele huis alleen de woonkamer werd en wordt verwarmd.
Ook zelf weet ik nog als kind, dat papa ’s morgensvroeg als eerste de kolenkachel opporde. Maar als ik dan een uurtje later opstond en hem soms nog kon uitzwaaien naar zijn werk, dan kroop ik gelijk voor de kolenkachel, want het was nog steeds steenkoud in de huiskamer.
In 2013 veranderde voor papa alles… Eigenlijk hadden mijn ouders een redelijk zorgeloos leven gehad, maar in 2013 overleed mama. Die klap is papa eigenlijk nooit te boven gekomen. Ruim 50 jaar hadden mijn ouders alles met elkaar gedeeld. Eigenlijk leefden ze ook wel een beetje op zichzelf, voor hen was elkaar en het gezin het allerbelangrijkste wat er was. Alles wat ze beleefden, beleefden ze vooral sámen.
Op hun zeventigste maakten ze hun wandelingen nog steeds hand in hand, net alsof ze pas net verkering hadden.
En toen viel mama dus weg… zijn maatje, zijn alles…
Papa ontvluchte de eenzaamheid door heel veel weg te gaan. Uitstapjes maken met anderen, koffiedrinken in de kerk, op woensdag vaak eten in de Koningkerk, zingen bij het koor El Jakim. Ik denk niet dat mijn vader de beste zanger van het koor was, maar het bracht hem wel onder de mensen.
Hij voelde zich ook steeds meer betrokken bij de kerk, ging zijn geloof in zijn hemelse Vader ook steeds meer praktisch maken door anderen te helpen. Binnen de kerk bij het koffieschenken voor de gemeente of op kooruitvoeringen, buiten de kerk ook enige tijd en op hoge leeftijd vrijwilligerswerk verrichten bij de Janskliniek.
Toch kwam er nog geen jaar na het overlijden van mama een nieuwe grote klap: het overlijden van Ruud. Dat hij zijn eigen zoon heeft overleefd, had hij nooit kunnen bedenken, en heeft hij ook nooit echt kunnen bevatten.
Twee jaar geleden kwamen daar ook nog eens de fysieke problemen bij.
Twee jaar geleden was hij medisch uitbehandeld. Twee jaar heeft hij in reservetijd geleefd.
Door een sterke wil en een sterk hart heeft hij ons verbaasd, dat hij er nog 2 jaar was.
Volgens hem was hij niet ziek, daar wilde hij nooit aan denken. Het heeft hem toch maar mooi 2 bonusjaren opgeleverd…
In die 2 jaren had hij toch nog vele momenten waarvan hij genoot. De zorg van zijn kinderen en kleinkinderen, treinritjes naar zijn vrienden in Dalfsen, naar de taptoe in Ahoy, boottochtjes samen met Rinus: hij genoot nog steeds van die momenten.
Of in z’n eentje wat drinken bij Jansje, en lunchen bij Dreefzicht.
En vooral de vrijdagen met broer Hanno waren heel belangrijk voor hem !
Bijna elke week een stukje fietsen, een kopje koffie drinken of wat dan ook: hij genoot ervan om elke vrijdag met zijn broer op stap te gaan, en waarmee hij zijn verdriet, boosheid en vreugde kon delen.
Nu is mijn vader er niet meer. Als gezin zullen we hem heel erg gaan missen.
Wat konden we lachen, als hij weer aan de telefoon hing. Wat genoten we ervan om hem met feestdagen en vele andere momenten in ons gezin op te nemen.
Wat was hij ook trots op onze dochters, als ze moesten optreden met hun harmonie in de schouwburg. Wat liep hij toch nog hard achter de fanfare aan, als onze meiden met hun instrumenten in het mars-orkest op straat liepen.
Zoals hijzelf ook in de scoutingband had gelopen…
Ook afgelopen winter stond hij nog in de vrieskou aan de kant van het voetbalveld, om zijn kleindochter aan te moedigen.
Wat waren onze dochters betrokken met hem, ze gingen met plezier nog bij hem logeren, ook nadat mama was weggevallen, en ondanks de kou.
Wat was hij trots op al zijn kleindochters, die toch allemaal maar konden studeren, iets wat voor hem nooit was weggelegd.
Wat waren Krista en ik blij, dat we hem nog vele jaren konden verwennen, en hij ons.
Door samen te eten in restaurants, door samen tijd door te brengen, door van elkaar te houden.
Papa, we gaan je missen, als geweldige vader en opa.
Op zijn sterfbed mochten we nog samen met je bidden en lezen.
We lazen daar eerst psalm 23 en de dag daarna zijn trouwtekst uit 1 Cor. 13.
Hij putte daar kracht uit, en wij ook.
Vrijdag zei hij nog, dat het klaar was hier. Dat was hij ook.
Maar hij was ook klaar voor het volgende: hij mag nu eeuwig bij Jezus zijn, zoals hij geloofde.
En bij mama en bij Ruud.
En waar hij op ons zal wachten.
