Wat ben je sterk geweest, wat een respect heb ik voor jou!
Na het overlijden van papa vond je het leven een stuk minder leuk, je miste papa heel erg, je sprak altijd, tot het laatst toe nog in meervoud. ”Kom je morgen bij ons eten of eten wij bij jou?” was de altijd vraag op zaterdag.
We hebben na het overlijden van papa een aantal intensieve jaren met elkaar gehad waar je ook een andere kant van jezelf liet zien.
Je hield bijvoorbeeld van eenvoud, maar eigenlijk hield je toch ook van glitters en kleurrijke kleding. Als we naar een uitvaart gingen trok je een shirt aan met glitters, “dat mag best een beetje”, zei je dan.
De ingetogen humor die je had veranderde, je verbaasde ons regelmatig met scherpe opmerkingen en ondeugende grapjes. Soms keken we zo verbaasd dat je er even bij moest zeggen dat het een grapje was.
We moesten altijd gezond eten, maar het bleek dat je zelf best een snoepkous was, daar kwam ik vooral de laatste 5 jaar achter. Bijvoorbeeld wekelijks samen bij de bakker koffie drinken met een taartje. Als het dan op was zei je: zullen we er nog eentje doen? De koffie wel, het extra gebakje sloegen we toch maar over. In huis waren kaakjes, koekjes en kersenbonbons waren favoriet, de laatste maanden kwamen daar ook nachtelijke snack momenten met, naast de koekjes, kaakjes, kersenbonbons en beschuitjes met suiker ook zoutjes bij.
Alcohol dronk je nauwelijks, een half glaasje wijn voelde je meteen, dan werd je al licht in je hoofd. Maar bij bijna ieder toetje dat je op zondag maakte, moest op smaak gebracht worden met grand marnier, marasquin, koffielikeur, grappa etc. We hebben daar altijd met jou hartelijk om gelachen. Afgelopen zaterdagavond was je even helder en vroeg je om een glas wijn, samen met je kleindochters hebben we geproost, 1 grote teug en een beetje gniffelend vertelde je dat de alcohol niet alleen naar je hoofd steeg, maar naar alles.
Dat eten, drinken en gezelligheid belangrijk voor je was bevestigde de Surinaamse slaap zuster, zij zei ons dat wij net een Surinaamse familie zijn: alles draait om lekker eten en familie.
Tot een jaar of 4 geleden kon je het prima redden, reed je nog auto, fietste je en deed je alles zelf nog, wel vocht je tegen de eenzaamheid. Op het moment dat de auto en fiets niet meer konden nam de zelfstandigheid steeds meer af. Boodschappen doen ging niet meer, het dorp was te ver met de rollator, koken ging moeizaam, je geheugen ging achteruit, het huishouden doen was zwaar en je grootste hobby: tuinieren lukte niet meer. Wat vond je dat allemaal erg, wat kon je daar gefrustreerd van raken. Hulp aanvaarden en afhankelijkheid zijn van anderen vond je vreselijk, liever zelf tobben dan hulp vragen.
Langzaam werd de conditie minder, het Nordic Walken in het Delftse Hout moest je steeds vaker overslaan, de lichamelijke maar ook de geestelijke gezondheid ging langzaam achteruit. We hebben vele gesprekken gevoerd over het leven, ziek zijn en de dood. Keer op keer zei je: Lies, moeten mensen nou echt zo oud worden, dat is toch nergens voor nodig. voor mij hoeft het allemaal niet meer.
In de vervelende corona tijd werd je 90, wat een groot feest zou moeten zijn werden gespreide bezoekjes van kinderen en kleinkinderen, ondanks de beperkingen genoot je van de aandacht en alle bloemen die je kreeg. Kort daarna was je niet lekker, je knapte niet echt goed op. Met elkaar hebben we de zorg volledig op ons genomen, koken, in en uit bed, douchen, ontbijtje maken, medicijnen als toetje, de aandacht daar genoot je van, maar ook baalde je van je eigen beperkingen. Je sprak de laatste weken vaak je dankbaarheid uit: Ik wil van de daken schreeuwen hoe dankbaar ik jullie alle 4 ben zei op een avond toen ze gedoucht en rozig in bed lag met het doosje Nivea bij de hand. Zonder Nivea op je snoet ging je echt niet slapen!
Afgelopen zaterdag gleed je langzaam van ons weg, maar je bleef vechten en zei steeds: ik wil uit bed, kan dat niet? Laat me dan maar gaan... Zondagmiddag nadat wij met ons 4-en aan bed zaten kon het loslaten pas echt beginnen, met een glimlach rond je lippen viel je dieper in slaap en ‘s avonds blies je de laatste uit, klopte je hart voor de allerlaatste keer voor ons en is de reis naar papa begonnen.
Ik ben je dankbaar voor het leven dat je ons hebt doorgegeven, dankbaar dat we tot het laatste moment zo voor je mochten zorgen en bij je mochten zijn. Dankjewel lieve mama, wat zullen wij je missen!
Gracias ala vida, dank voor het leven.
