Toen Leny met pensioen ging in 1990 – 30 jaar geleden al weer - heb ik in mijn afscheidswoord aan haar geprobeerd, de kern van wat ik vond dat onze relatie was, weer te geven. Ik heb het stuk dat ik toen schreef bewaard en nu opgezocht. En ik kan me daar nog steeds in vinden. Daarom neem ik een deel van die tekst integraal over:
“Waar spraken we zoal over? Eigenlijk over teveel dingen om op te noemen. Toch is het noodzakelijk om daar een beeld van te geven. Zo hebben we, om te beginnen, regelmatig het funktioneren van onze kollega's, de veldwerkers, beoordeeld, evenals dat van de verschillende direkties, waarvan jij er vier en ik drie heb zien komen en gaan. Verder spraken we over boeken, muziek, politiek, kinderen, oorlog, vrede, auto's, vakantie, de KLM, het huishouden, milieu, geld, godsdienst, emancipatie, feminisme, sex, ouderenwerk en eigen-woningbezit.
Deze opsomming is verre van kompleet, maar brengt mij toch in de richting van waar ik eigenlijk heen wil, want één van de dingen die ik heel erg in jou waardeer is je enorme veelzijdigheid, je interesse in talloze zaken en de manier waarop je je daarbij openstelt voor anderen en hun mening. Kortom: de ruimte die je anderen geeft, zonder daarbij je eigen mening en ideeën uit het oog te verliezen”.
Lezen is heel belangrijk, vind ik. Zolang je plezier hebt in, en nieuwsgierig bent naar wat iemand te vertellen heeft en hoe hij of zij dat doet, is dat niet alleen een tijdspassering, maar kun je daar ook veel voldoening uit halen. Het kan je blik en je geest verruimen.
Toen Leny mij, twee jaar of nog korter geleden, vertelde dat ze niet meer kon – en daardoor ook niet meer wilde – lezen, omdat ze zich niet kon concentreren en op de volgende bladzijde niet meer wist wat ze op de vorige gelezen had, was dat een schok voor mij. Ik ervoer het als een begin van een einde, wat voor mijn gevoel ook inderdaad verbijsterend snel kwam. Maar ik zal me haar altijd blijven herinneren zoals ik haar hierboven heb beschreven: warm en innemend in de ruimte die zij anderen gaf, zonder daarbij haar eigen mening en ideeën uit het oog te verliezen.
Wim Gouman
Gecondoleerd met het overlijden van jullie moeder, schoonmoeder en oma.
Veel sterkte toegewenst.
Marijke en Wim Gouman