De pen ligt stil en zwijgt in alle talen
De verfkwast is gevallen en ligt daar nu, stil, zo stil…
Mijn broer was eerst mijn broer. De jongen met wie ik het bed moest delen en – boys will be boys – eindeloos bikkeren: “Dit is mijn helft!” Maar Otto was over het algemeen een lieve broer. Een jongen met wie je geen ruzie maakte. Maar gezag lag hem niet zo goed. Op de Calvijnschool, onze lagere school, heeft hij zo de woede van de directeur over zich gehaald met een “puh” aan diens adres. De heer Pleysant vond dat “gepuh” niet erg plezant. Otto was laat thuis die dag!
Otto was speciaal. Hij was de enige thuis die droog heeft leren zwemmen. Hij wilde of moest zwemmen leren, en Pa vertelde hem dat in dat geval, hij droog moest beginnen. Otto dus met de buik op een kruk en leren zwemmen onder leiding van Pa. En onder uitbundig plezier van zijn broers!
Tjerk had zijn beker melk op en zette die beker als hoed op zijn hoofd. Dat vond Otto wel leuk. Dus maar nadoen. Maar zijn beker was nog vol…
Ja, dat is allemaal al heel ver weg, die jaren vijftig.
En nu?
De pen ligt stil en zwijgt in alle talen
De verfkwast is gevallen en ligt daar nu, stil, zo stil…
Otto is kunstschilder geworden. Niet zo naar de zin van Pa en Ma. Economie studeren was beter. Maar die hadden genoeg wijsheid om niet hun kinderen een keuze op te leggen.
Otto’s eerste schilderij, in mijn herinnering, was groot, zo’n twee meter op één meter. Het heeft jaren lang op de zolder van de Tak van Poortvlietstraat gehangen. Het was een kruisiging. Waarom?
Toen wij zo’n 13 en 14 jaar oud waren, kwamen geestelijke vragen naar boven. Ik zie nog die twee jongens op de knie op het dubbelbed, beloven in een puur elan dat ze zendeling zouden worden. Ik denk dat zijn eerste schilderij dat nog weergaf. Maar het heeft geen blijvende invloed gehad bij Otto. Enkele jaren terug heb ik hem eraan herinnerd. Hij wist er niets meer van.
Hij is een zoeker geworden, maar nooit een vinder. Wanneer hij bij Pa en Ma kwam waren er lange gesprekken rond de grondvragen van het leven. Ma heeft me dat eens verteld. Gesprekken altijd op initiatief van Otto.
Jaren geleden, 10? 20?, had ik het volgende gedicht gemaakt met gedachte aan Otto. Het is in het Engels en ik heb het hem opgestuurd.
Beyond now
The road goes on and on
as day follows day
as questions search
for answers that never come.
Deep inside, the quagmire of
the unsolved riddle of myself
too deep and yet so shallow
ever searching, ever doubting
glimpses of reality
somewhere ahead
glimpses of Thee ?
Soon I should reach
the crossroads
I have been told about
and over all will then be written
the final word
“The End”
oblivion ?
and still the road goes on.
“My child, your journey
is over
beyond now there is
no choice, no path, no road
there is no crossroads -
just a cross...
and you must either
be nailed for all to see
or travel on
never to arrive
never to know
never to see”
All was ready -
the rusty nails
the hammer
the jeering crowd...
And I ?
To Otto
Ik moest hieraan denken bij het lezen van één van Otto’s aforismen (2904 – 2015):
Het levensdilemma: je wilt verlost worden,
maar je wilt niet dood.
Dat is inderdaad het hele probleem! Jezus zegt: Kom en sterf. Zonder dat is er geen verlossing.
Was hij er dus uiteindelijk uitgekomen en was zijn keuze gemaakt? Is zijn boek een weergave van die eindeloze binnentocht, zonder hoop, zonder licht?
En nu?
De pen ligt stil en zwijgt in alle talen
De verfkwast is gevallen en ligt daar nu, stil, zo stil…
Nog één keer terug naar dat eerste schilderij. Het doet me denken aan een tekst van Gerard Wijdeveld. Daar wil ik mee eindigen.
LIED
Er is een Lam, dat bloedt,
er is een Lam, dat bloedt…
en ik, die Het aanschouwen moet
en van mijzelve zeggen moet:
ik ben het, die U bloeden doet.
En dat ik U zó bloeden zag,
zal ’t mij behoeden énen dag
voor weder, weder zonden?
Ik zal U talloos wonden
en roepen om Uw bloed…
Wat ik U daarom zeggen moet?
Wat ik U zeggen moet?
Er is een Lam, dat bloedt…
Gerard Wijdeveld
Heeft mijn broer dat ooit beluisterd?
De pen ligt stil en zwijgt in alle talen
De verfkwast is gevallen en ligt daar nu, stil, zo stil…
Domine, miserere nobis.